Ελληνική ναυτιλιακή παράδοση

.....διαβάζω  από το isalos.net

Η ελληνική ναυτιλία έχει μακροχρόνια ιστορία, περίπου 10.000 χρόνια, και οι Έλληνες παρέμειναν ναυτικοί χωρίς διακοπή.

Το ελληνικό τοπίο ήταν ορεινό και η περιοχή καλλιέργειας κάλυπτε μόνο το ένα πέμπτο του συνόλου του έθνους προσφέροντας φτωχή συγκομιδή. Κατά συνέπεια, η θάλασσα ήταν μια διέξοδος. Οι ατελείωτες ακτές, που καλύπτουν περίπου το 92% της Ελλάδας, δημιουργούν κολπίσκους, φυσικά λιμάνια, βαθείς όρμους, εκατοντάδες παραλίες και γραφικά νησιά. Ήταν επόμενο ότι ένα τέτοιο περιβάλλον θα εμφυσούσε στους Έλληνες την αγάπη για τη θάλασσα.

Η γεωγραφική θέση της Ελλάδος ήταν και ακόμα συνιστά πλεονέκτημα. Βρίσκεται στο σταυροδρόμι των αρχαιότερων θαλάσσιων οδών, στη μέση της Μεσογείου: μεταξύ Ασίας και Ιταλίας, κοντά στην Αίγυπτο και τη Λιβύη, δίπλα στις βαλκανικές χώρες.

Το κλίμα σπάνια το έπλητταν τυφώνες ή ισχυρές θύελλες. Η θερμοκρασία ήταν ευχάριστη, με μπλε ουρανό, καθαρή ατμόσφαιρα, και ο ήλιος μόνιμη πηγή φωτός. Ένα τέτοιο περιβάλλον δίνει έμπνευση σε ένα ελεύθερο πνεύμα, ενισχύει τη φαντασία και καθιστά τους ανθρώπους αισιόδοξους και τολμηρούς. Έτσι δημιουργήθηκαν οι προϋποθέσεις ώστε οι Έλληνες να γίνουν πολύ καλοί ναυτικοί.

Κατά τη διάρκεια της κλασικής περιόδου, ο Θεμιστοκλής πίστεψε ότι το μέλλον της Αθήνας ήταν στη θάλασσα και αφιερώθηκε στο να καθιερώσει ένα ασφαλές εμπορικό λιμάνι για την Αθήνα, τον Πειραιά, και να επεκτείνει το εμπορικό της ναυτικό. Εργάστηκε επίσης σκληρά για να πείσει τους Αθηναίους να χτίσουν ισχυρό πολεμικό ναυτικό, το οποίο θα χρηματοδοτούσαν μέσω των ορυχείων του Λαυρίου. Έτσι, το 483 π.Χ. έπεισε τους Αθηναίους να χτίσουν στόλο 200 τριήρεων, που σύντομα θα αποδεικνύονταν ζωτικής σημασίας στην σύγκρουση με την Περσία.

Ο Θεμιστοκλής πέτυχε επίσης την επιβολή υποχρεωτικής θητείας όλων των Αθηναίων στα πολεμικά πλοία, δημιουργώντας μία μεγάλη ομάδα ικανών ναυτικών. Η Αθήνα γρήγορα κατέστη ισχυρή θαλάσσια δύναμη, κέρδισε σημαντικές μάχες στη θάλασσα και διατήρησε ελεύθερη την Ελλάδα, ενώ εξασφάλισε ανοικτές οδούς για το θαλάσσιο εμπόριο. Ο Πειραιάς έγινε το μεγαλύτερο ναυτιλιακό κέντρο με τους εμπόρους να κάνουν συμφωνίες για τη μεταφορά φορτίων, σαν το «Baltic Exchange» του Λονδίνου.

Η θαλάσσια πολιτική της Αθήνας υπήρξε η πρώτη στην ιστορία που παρείχε κανονισμούς για τη ναυτιλία. Η Αθήνα δημιούργησε ειδικούς νόμους και θέσπισε προστατευτικά μέτρα για να αναπτύξει και διατηρήσει την υπεροχή της στη θάλασσα και το εμπόριο. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο αναπτύχθηκε η ελευθερία της ιδιωτικής πρωτοβουλίας ενώ το κράτος καθιέρωσε ορισμένους κανόνες σχετικά με την οργάνωση της ναυτικής βιομηχανίας αλλά χωρίς άλλες παρεμβάσεις.

Έτσι, τα θεμέλια της σύγχρονης ελληνικής ναυτιλίας τοποθετήθηκαν από τον Θεμιστοκλή πριν από 2.500 χρόνια. Αυτό που ακολούθησε μετά το 483 π.Χ. ήταν ότι, όταν οι Ρωμαίοι κατέκτησαν την Ελλάδα, γύρω στο 146 π.Χ., χρησιμοποίησαν Έλληνες ναυτικούς στα πλοία τους, διότι οι Έλληνες θεωρούνταν πως κατείχαν τη ναυτική τέχνη. Το ίδιο συνέβη κατά τη διάρκεια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας (330-1453), των Ενετών γύρω στο 1200 μ.Χ. και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας (1453-1821). Οι Έλληνες υπηρέτησαν σε βυζαντινά, ενετικά και τουρκικά πλοία, τόσο σε εμπορικά όσο και σε πολεμικά. Και όταν το 1774 υπογράφηκε η Συνθήκη του Κιουτσούκ Καϊναρτζή επετράπη στους Έλληνες να αγοράζουν δικά τους πλοία. Έτσι γρήγορα έγιναν ανεξάρτητοι, και όταν ξέσπασε ο πόλεμος του 1821, τα καταστρώματα των ελληνικών πλοίων έγιναν το πρώτο ελεύθερο ελληνικό έδαφος.

Τα υπόλοιπα είναι γνωστά. Η συμβολή της ελληνικής εμπορικής ναυτιλίας στον Α΄ και Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο είναι πολύ καλά τεκμηριωμένη. Κατά συνέπεια, η ελληνική εμπορική ναυτιλία ήταν και είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ιστορία του ελληνικού λαού και διαδραμάτισε θεμελιώδη ρόλο στην απελευθέρωση και καθιέρωση του ελληνικού έθνους. Έτσι, ο Μανώλης Κουλουκουντής είχε απόλυτο δίκαιο όταν το 1982 έγραφε πόσο μεγάλη ήταν η συμβολή της ελληνικής εμπορικής ναυτιλίας. Όλοι οι Έλληνες πρέπει να είναι υπερήφανοι γι’ αυτήν.

Επιμελημένο άρθρο του Σπύρου Μ. Πολέμη με τίτλο «Οι Έλληνες και η Θάλασσα», Ναυτικά Χρονικά, Φεβρουάριος 2013